Herhangi bir kaza veya yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun kötüye gitmesini önleyebilmek amacı ile olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın, mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır.

İlk Yardımcı

İlk yardım tanımında belirtilen amaç doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç gereçlerle, ilaçsız uygulamaları yapan eğitim almış kişi ya da kişilerdir.

İlk Yardımın Öncelikli Amaçları

• Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak,
• Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak,
• Hasta/yaralının durumunun kötüleşmesini önlemek, iyileşmeyi kolaylaştırmak

İlk Yardım Temel Uygulamaları (KBK)

K oruma
B ildirme
K urtarma olarak ifade edilir.

Koruma
Kaza sonuçlarının ağırlaşmasını önlemek için olay yerinin değerlendirmesini kapsar. En önemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmaktır.

• Olay Yerinin Değerlendirilmenin Amacı
• Olay yerinde tekrar kaza olma riskini ortadan kaldırmak,
• Olay yerindeki hasta/yaralı sayısını ve türlerini belirlemek,
• Olay yerinin hızlı şekilde değerlendirilmesinin ardından yapılacak müdahaleler planlanır.

Olay Yerinin Değerlendirilmesinde Yapılacak İşler

1. Kazaya uğrayan araç mümkünse yolun dışına ve güvenli bir alana alınmalıdır.
2. Olası kazaları önlemek için olay yerinin önüne ve arkasına uyarı işaretleri, üçgen reflektörler yerleştirilmelidir.
3. Kazaya uğrayan aracın kontağı kapatılmalı, el freni çekilmeli, araç LPG’li ise aracın bagajında bulunan tüpün vanası kapatılmalıdır.
4. Olay yerinde hasta/yaralıya yapılacak yardımı güçleştirebilecek veya engelleyebilecek meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır.
5. Olası patlama ve yangın riskini önlemek için olay yerinde sigara içilmemelidir.
6. Gaz varlığı söz konusu ise oluşabilecek zehirlenmelerin önlenmesi için gerekli önlemler alınmalıdır.
7. Ortam havalandırılmalıdır.
8. Kıvılcım oluşturabilecek ışıklandırma veya çağrı araçlarının kullanılmasına izin verilmemelidir.
9. Hasta/yaralı yerinden oynatılmamalıdır.
10. Hasta/yaralı hızla yaşam bulgular yönünden (ABC) değerlendirilmelidir.
11. Hasta/yaralı kırık ve kanama yönünden değerlendirilmelidir.
12. Hasta/yaralı sıcak tutulmalıdır.
13. Hasta/yaralı bilinci kapalı ise ağızdan hiçbir şey verilmemelidir.
14. Tıbbi yardım istenmelidir (112).
15. Hasta/yaralının korku ve endişeleri giderilmelidir, yarasını görmesine izin verilmemelidir.
16. Yardım ekibi gelene kadar olay yerinde kalınmalıdır.

Bildirme
Olay/kaza en hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmesi, haber verilmesidir. Türkiye’de ilk yardım gerektiren her durumda iletişim 112 acil telefon numarası üzerinden gerçekleştirilir.
 

112’nin Aranması Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Sakin olunmalı
112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde ceavp verilmeli
Kesin yer ve adres bilgileri verilmeli
Kimin, hangi numaradan aradığı bildirilmeli
Hasta/yaralıl(ların) adı ve olayın tanımı yapılmalı
Hasta/yaralı sayısı ve durumu bildirilmeli
Nasıl bir yardım verildiği belirtilmeli
112 hattındaki kişi telefonu kapatmadan telefon kapatılmamalı

Kurtarma (Müdahale)
Olay yerinde hasta/yaralılara müdahale hızlı ancak sakin bir şekilde yapılmalıdır. Hasta/yaralının durumunun değerlendirilmesine bağlı olarak ilk yardım uygulanmalıdır. Eğer ilk yardım bilinmiyorsa asla hasta/yaralıya dokunulmamalı ve kımıldatılmamalıdır.

İlk Yardımcının Müdahale İle Yapması Gerekenler

• Hasta/yaralıların durumunu değerlendirmek (ABC) ve öncelikli müdahale edilecekleri belirlemek.
• Hasta/yaralılın korku ve endişelerini gidermek.
• Hasta/yaralıya müdahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek.
• Hasta/yaralıya durumunun ağırlaşmasını önlemek için kişisel olanakları ile gerekli müdahalelerde bulunmak.
• Kırıklara yerinde müdahale etmek.
• Hasta/yaralıyı sıcak tutmak.
• Hasta/yaralının yarasını görmesine izin vermemek.
• Hasta/yaralıyı hareket etmeden müdahale yapmak.
• Hasta/yaralının en uygun yöntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak (112)
   

İlk Yardımcının Özellikleri
Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır. Bu durumda ilk yardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli müdahaleleri doğru olarak yapmalıdır.

Buna Göre;

• İnsan vücudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak.
• Önce kendi can güvenliğini korumak.
• Sakin, kendine güvenli ve pratik olmak.
• Eldeki olanakları değerlendirebilmek.
• Olayı anında ve doğru olarak haber vermek (112’yi aramak).
• Çevredeki kişileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek.
• İyi bir iletişim becerisine sahip olmak.

Hayat Kurtarma Zinciri

Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur. Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve ilk yardımcının görevi değildir.

1. HALKA – Sağlık kuruluşuna haber verme (112)
2. HALKA – Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği
3. HALKA – Ambulans ekiplerince yapılan müdahaleler
4. HALKA – Hastane acil servisleridir.
    

Nasıl İlk Yardımcı Olunur?
Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan İlk Yardım Yönetmeliği’ne göre İlk Yardımcı olmak için;

Beşinci Bölüm
Yeterlilik

MADDE 22

• En az ilkokul mezunu olmak
• Temel İlk Yardım Eğitimi almış olmak
• “İlk Yardımcı Sertifikası” ve “Kimlik Kartı” almayı hak kazanmış olmak gerekmektedir.